شکیبا باشید
چه ابزارهایی از باید ها در سفالگری هستند؟
ابزارهای سفالگری تنوع بسیار بالایی دارند که بسته به نوع و روش ساخت،کاربردهای متفاوتی دارند.
اما وجود تعدادی از آنها ضروری می باشد.
ابزارهای سفالگری تنوع بسیار بالایی دارند که بسته به نوع و روش ساخت، کاربردهای متفاوتی دارند.اما وجود تعدادی از آنها ضروری می باشد.
ابزار سوزنی:
این ابزار کاربردهای متفاوت و زیادی دارد اما به طور معمول دو کاربرد اساسی دارد خصوصا در چرخکاری:
۱- اندازه گیری ضخامت کفِ حجم
در ابتدای ساخت یک حجم(گلدان، کاسه، پارچ…) قبل از قلاژ باید میزان ضخامت کفِ کار را اندازه بگیریم که با فرو کردن ابزار سوزنی می‌توان تشخیص داد که این ضخامت به چه اندازه است.اصولا برخی از حجم ها نیازمند این هستند که کف کار ضخیم باشد تا در مرحله‌ی تراش، به اندازه کافی دستمان برای تراشیدن کفِ کار باز باشد.البته نکته قابل توجه این است که اندازه ضخامت کفِ کار پس از ساختن چندین عدد از آن حجم، به خوبی دستمان می‌آید و بعد از آن نیازی به اندازه گیری با ابزار سوزنی نیست.
۲-برش لبه‌ی کار روی چرخ
گاهی ممکن است در هنگام چرخکاری و ساخت یک حجم، هنگام قلاژ کار از مرکز خارج شود(یا به اصطلاح سِنتر نباشد) در این شرایط زمانی که به مرحله‌ی نهایی میرسیم لبه‌ی بالایی کار نامیزان می‌شود و برای یکدست شدن ارتفاع در تمام نقاط نیاز است که لبه را با ابزار سوزنی برش دهیم. ابزار را به صورت افقی بر روی دیواره‌ی حجم فرو میبریم و با یک انگشت از داخل ،آن را کنترل میکنیم، هر زمان که اطمینان داشتیم کاملا برش خورده، قسمت اضافی را از بالای لبه برمیداریم. و مجددا لبه‌ی کار را با ابر پرداخت میکنیم.
از ابزار سوزنی در تکنیک های مختلف دیگری هم استفاده می‌شود مثلا برای برش اسلب (ورقه‌ی گِل) یا ایجاد بافت بر روی سطح یک حجم و …
اما مهم ترین کاربرد این ابزار همان دو موردی بود که در ابتدا به آن اشاره کردیم.
ابزار چوبی (چاقوی چوبی):
۱-این ابزار برای جدا کردن گِل اضافی در قسمت پایینی حجم ساخته شده روی چرخ بکار می‌رود.
گاهی پیش می‌آید که بدون توجه به ضخامت و فُرم قسمت های پایینی یک حجم را میسازیم و یا به قدر کافی قسمت پایین گل را قناژ نمیکنیم، در این شرایط یک مقدار گل اضافی در قسمت پایین کار باقی می‌ماند، که می‌توان توسط ابزار چوبی قسمت اضافی را برداشت.
این عمل اصولا در آخرین مرحله و قبل از جدا کرده حجم از صفحه‌ی چرخ صورت می‌گیرد.
این ابزار کمک می‌کند تا با برداشتن گل اضافی پایینِ حجم ،دیگر نیازی به کفتراشی در مراحل بعدی نباشد.
البته به دلیل اینکه این ابزار پرکاربرد ترین ابزار چوبی است، بر اثر سابیده شدن و برخورد های مکرر با صفحه‌ی چرخ، به مرور فرم اصلی خود را از دست می‌دهد.
۲-صاف کردن و یا فرم دادنِ قسمت هایی از دیواره که دسترسی انگشتان دست به آن جا سخت است.
برای مثال اگر بخواهیم قسمت پایین یک لیوان را به صورت حلالی درست کنیم، از قسمت تیز این ابزار به عنوان ریب استفاده میکنیم.
۳-برای ایجاد خطوط و بافت بر روی سطحِ گل
با لبه‌ی نسبتا تیز این ابزار می‌توان خطوط صاف و یا موج‌دار (تکنیک وِیو) روی سطح گل ایجاد کرد و تزئین خاصی به بدنه داد.
سیم بُرش:
1-برش گل
این ابزار جهت برش گل استفاده می‌شود، زمانی که یک تکه‌ی بزرگ از گل داریم برای جدا کردن مقدار مورد نیاز از سیم برش استفاده میکنیم.قطعا تابحال جدا کردن گلِ مورد نیاز با دست یا با ابزارهای دیگر را امتحان کرده‌اید، جدا کردن گل با سیم بسیار راحت تر از دیگر روش ها انجام می‌شود.
2-جدا کردن حجم از روی چرخ
در مرحله‌ی پایانیِ ساخت یک حجم نیاز است که از صفحه‌ی چرخ جدا شود، با استفاده از سیم برش که محکم با دو دست از هر دو طرف کشیده می‌شود ، سیم را از زیر حجم رد کرده و آن را از صفحه جدا میکنیم.
سیم های برش می‌توانند از جنس های مختلف باشند، فلزی، پلاستیکی و … گاهی از نخ ماهیگیری هم به عنوان سیم برش می‌توان استفاده کرد، که به مراتب بهتر از سیم های فلزی است.
سیم برش از اصلی ترین و حیاتی ترین ابزارهای سفالگری است که وجود آن برای هر سفالگری که در ابتدای شروع این هنر است الزامی است.
اسفنج یا ابر:
ابر از باید های ابزار سفالگری است که چندین کاربرد دارد:
1-در چرخکاری
استفاده از آن هنگام چرخکاری برای اضافه کردن آب روی بدنه و یا برداشتن آب اضافی از داخل بدنه.در طول چرخکاری ممکن است بارها نیاز باشد تا بدنه را با آب مرطوب کنیم تا اصطکاک دست با گل کمتر شود و راحت تر به گل فرم دهیم، آب ریختن روی گل با ابر انجام می‌شود. خصوصا اگر مبتدی هستید و تازه شروع به چرخکاری کرده اید بهتر از ابر استفاده کنید.علاوه بر این کاربرد، از ابر برای صاف و یکدست کردن دیواره‌ی بدنه‌ی گلی روی چرخ استفاده می‌شود تا جای انگشت هنگام قلاژ بر روی بدنه باقی نماند. در واقع برای بدست آوردن سطحی صاف تر و یکدست تر استفاده می‌شود.اما با این حال برخی از سفالگران دیواره بدنه را با همان حالت جای انگشت و فرورفتگی های هنگام قلاژ باقی میگذارند تا طبیعی تر به چشم بیاید. این مسئله به خود شما بستگی دارد.
2-پرداختِ بدنه های چرمینه
هر حجمی که شاخته می‌شود نیاز به پرداخت دارد.در ساعات اولیه و یا روزهای اولیه‌ی ساخت یک حجم به دلیل خیس بودت آن حجم امکان ابر مشی و پرداخت وجود ندارند، اما با گذشت زمان (که این زمان بستگی به نحوه خشک کردن آن و بزرگی و کوچکی آن حجم دارد) گل کمی رطوبت خود را از دست می‌دهد که به اصطلاح میگوییم گل چرمینه شده است، در این مرحله می‌توان با ابر مرطوب بر روی سطح حجم کشید و ضایعات و زدگی های آن را برطرف کرد. این عمل، یعنی همان پرداخت کل با ابر در مراحل مختلف کار بعد از چرمینه قابل انجام است. حتی وقتی گل به مقدار زیادی خشک شده باشد.
3-پاک کردن لعاب از سطح زیرین کار
همان‌طور که میدانیم، در پخت لعاب هنگام چیدمان حجم ها در کوره، حتما باید سطح برخورد ظرف با صفحه‌ی کوره فاقد لعاب باشد، چرا که در صورت داشتن لعاب، در طول فرایند پخت، لعاب به صفحه میچسبد، قبل از چیدمان، سطح برخورد تمام حجم ها با صفحه‌ی کوره را با ابر خیس پاک میکنیم تا عاری از هر نوع لعاب باشد. در نتیجه وجود ابر در این بخش از فرایند کار بسیار حساس و مهم هست.
4-تمیز کردن چرخ سفالگری
برای این کار از ابر هایی با سایز بزرگ‌تر می‌توان استفاده کرد که با هر بار ابر کشی سطح زیادی از چرخ تمیز شود و سرعت تمیزکاری بالا برود.
5-تمیز کردن میز کار
یکی دیگر از کاربردهای ابر در سفالگری تمیز کردن میز کار است.در این قسمت نیز استفاده کردن از ابر هایی با سایز بزرگ‌تر منطقی تر است!
